تاريخ: پنجشنبه ۲۹ مرداد ۱۳۸۸
نام نویسنده: عیاس سلیمی نمین
عباس سليمي‌نمين مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران در گفتگو با خبرنگار سياسي خبرگزاري فارس با بيان اينكه اهميت خواص در جامعه به آنجا بر مي‌گردد كه داراي قدرت ويژه‌اي در مسائل اجتماعي، اقتصادي و سياسي هستند، اظهار داشت: اين مسئله موجب مي‌شود كه توجه به خواص از چند بعد صورت بگيرد؛ در بعد اول توجه به خواص توجه صادقانه است كه به طور معمول مردم به خواص جامعه در ارتباط با حل مشكلات روزمره‌شان رجوع كرده و براي بهره‌مندي از توانمندي‌هاي آنها در حل مشكلاتشان مساعدت بگيرند. وي افزود: اين موضوع كه خواص داراي قدرت هستند، يك عده ديگري را هم متوجه آنها مي‌كند و اين عده كساني هستند كه مي‌خواهند از قدرت خواص سوءاستفاده كنند و براي اينكه اين سوءاستفاده محقق شود، خواص را به نوعي مورد بررسي قرار مي‌دهند تا ضعف‌هاي خواص و احتمالاً اطرافيان آنها را پيدا كنند، همچنين خصوصيات خواص را مورد مطالعه قرار مي‌دهند و حلقه‌ها‌يي را كه مي‌توانند از طريق آنها در تصميم‌گيري خواص تاثير بگذارند، پيدا مي‌كنند و اين يك امر عادي است و منحصر به جامعه ما نيست، چراكه راي و تصميم خواص تاثيرات كلاني در جامعه دارد. مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران با بيان اينكه تلاش براي تاثيرگذاري در تصميمات و آراي خواص از سوي كساني كه قصد بهره‌برداري فرصت‌طلبانه دارند، در همه جوامع صورت مي‌گيرد، ادامه داد: البته در جوامعي كه تجربه حكومت‌داري طولاني دارند، سعي مي‌كنند خواص را محافظت كنند تا عناصر فرصت‌طلب و سوءاستفاده‌گر با اهداف خاص به آنها نزديك نشوند، اما ما امروز اين عنايت را به اين مطلب نداريم كه اگر در جامعه كسي بخواهد به برخي روحانيون تصميم‌گير و تصميم‌ساز نزديك شود، به راحتي مي‌تواند با پرداخت يك وجه به عنوان سهم امام يا خمس نزديك شود و اعتماد يك روحاني برجسته را جذب كنند و بعد از جذب اعتماد بتواند گام‌هاي بعدي را بردارد، چراكه يكي از خصوصيات مثبت روحانيت در ايران اين است كه هر كسي در هر شرايطي مي‌تواند به راحتي به روحانيون دست يابد. سليمي‌نمين اضافه كرد: امروز بحث حكومت‌داري در كنار بحث سنتي روابط روحانيت با مردم وجود دارد و به همين دليل اين قشر خواص بايد مورد عنايت قرار بگيرد كه مبادا افرادي با اهداف برنامه‌ريزي شده به آنها نزديك شود، در مورد ساير خواص و شخصيتهاي سياسي و برجسته نيز طبيعي است كه افرادي با اهداي خاص به آنها نزديك شوند، البته برخي با خلوص اما قطعا برخي ديگر نيز با سوءاستفاده و مقاصد شخصي، لذا بايد به اين خواص اعلام شود كه اين فردي كه به شما نزديك مي‌شود و تحت نام سهم امام يا خمس يا كمك به ايتام مبالغ كلاني را پرداخت مي‌كند، دليل بر پاكي و راستي و درستي او نيست، بلكه قصد دارد پس از اين پرداخت‌ها يك نامه يا تأييديه بگيرد تا خود را يك آدم مسلمان و موجهي جلوه دهد و با اين تأييديه سوءاستفاده كلاني انجام دهد كه مي‌تواند مخرب باشد. وي تصريح كرد: ما با اينكه گزنده‌هاي زيادي داشتيم اما هنوز هم مثل سيستم‌هاي حكومتي با سابقه كه با ايجاد يك چتر امنيتي از خواص خود حفاظت مي‌كنند، عمل نمي‌كنيم، چراكه ما حفاظت را فقط فيزيكي مي‌پنداريم اما حفاظت فقط به اين معنا نيست كه خواص از لحاظ جسمي مورد تعدي قرار نگيرد و ملت از وجود او بي‌بهره نشود بلكه خواص بايد از لحاظ روحي، فكري و جهت‌گيري حفاظت شوند كه امروز چنين چيزي نداريم لذا لطمات جدي مي‌خوريم. مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران با اشاره به ماجراي شهرام جزايري يادآور شد: جزايري به بسياري از شخصيتهاي سياسي در جناح‌هاي مختلف نزديك مي‌شود و با پرداخت مبالغ قابل توجهي سرويس‌هاي زيادي مي‌گيرد، مثلاً تحت عنوان خمس مبلغي مي‌دهد و بعد از آن يك كارت ويژه تردد به مجلس را مي‌گيرد كه وزرا هم آن را ندارند و هر زماني كه مي‌خواهد مي‌تواند وارد مجلس شده و به هر جايي از مجلس كه بخواهد سربزند و اين امكان بالايي براي يك سوءاستفاده‌گر است چراكه مي‌تواند روي نمايندگان، آرا و تصميم‌سازي آنها تأثير بگذارد. سليمي‌نمين با تأكيد بر اينكه توجه ويژه ديگران نسبت به خواص به صورتي است كه آنها را از مسير حق خارج كنند، ادامه داد: انسان عادي خودش به طرف باطل مي‌رود و لطمه مي‌خورد اما در مورد خواص ديگران تلاش مي‌كنند آنها را به طرف باطل سوق دهند، به‌صورتيكه جاذبه‌هاي مختلف در پيش‌رويشان قرار مي‌دهند در حالي كه براي انسان‌هاي عادي چون تاثير‌گذار نيستند اين كار صورت نمي‌گيرد. وي افزود: نظام اسلامي به اينكه خواص مورد توجه ويژه قرار گيرند تاكيد داشته چراكه آنها سرمايه‌هاي انساني جامعه هستند و اين سرمايه‌هاي انساني را نبايد به‌راحتي از دست داد، اما به اينكه بايد از اين سرمايه‌ها حفاظت كرد توجه ندارد چراكه اين سرمايه‌ها را نمي‌توان با پول سنجيد و ارزيابي مادي كرد. مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران با اشاره به فرمايشات مقام معظم رهبري مبني بر مردودي برخي خواص و با بيان اينكه چه كساني مقصر مردودي خواص هستند و آيا چنين چيزي خوشايند است كه يك نيروي انساني مردود شود؟ تصريح كرد: برخي عناصر كوتاه فكر سياسي براي منافع حزبي خود آرزو مي‌كنند كه رقيبشان دچار لغزش شود و زودتر صحنه رقابت را ترك كند اما اگر از اين كوتاه نظري حزبي خارج شويم و ببينيم واقعا آيا اين مسئله مطلوب است؟ در حاليكه رهبري در گذشته تلاش زيادي كردند كه اگر كسي لغزشي داشت سعي شود كه اين لغزش بيشتر نشده و اين خواص حفظ شوند، همانطور كه امام (ره) نيز تأكيد داشتند و امروز رهبري نيز تاكيد دارند كه اگر لغزشي ايجاد شد، سعي شود اين لغزش ترميم شده و بيشتر نشود، بنابراين آرزوي خوبي نيست كه برخي كوتاه‌نظران احزاب سياسي مي‌خواهند رقيبشان از هستي ساقط و هرچه سريعتر در جامعه منفور شود، چراكه اين نگاه كلاني كه مصالح ملي در آن لحاظ شود، نيست. سليمي‌نمين با تأكيد بر لغزش و سقوط برخي خواص در 30 سال گذشته در زمينه‌هاي اقتصادي، فكري و مسائل‌اخلاقي خاطرنشان كرد: اين مسئله كه همچنان كه رويش داريم ريزش هم داشته باشيم تا حدي در هر سيستمي طبيعي است اما اين نبايد توجيه‌گر ما باشد كه در ارتباط با ريزش‌ها برنامه‌ريزي نداشته باشيم و بگوييم اين ريزش‌ها طبيعي است، بلكه سيستم و عناصر معقول بايد تلاش كنند كه خواص را تا حدممكن براي خدمت‌رساني به جامعه حفظ كنند. وي منيت را ريشه برخي از مردودي خواص در تاريخ عنوان كرد و افزود: در صدر اسلام برخي از سحابه رسول‌الله(ص) مي‌گفتند كه من مسن‌تر از او هستند، من زودتر از او به اسلام روي آوردم، من سابقه‌ام در جنگ‌ها بيشتر است، بنابراين بايد سهم بيشتر و موقعيت بيشتري داشته باشم و اين منيت‌ها موجب سقوط افراد مي‌شد. مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران دنياگرايي را يكي ديگر از ريشه‌هاي مردودي خواص دانست و اضافه كرد: برخي افراد براي خدمت‌گزاري به مردم يك سقفي قائل هستند و مي‌گويند كه ما چندين سال براي مردم تلاش كرده و زندگي‌مان را وقف مردم كرديم اما پس از اين چند سال بايد به زندگي خود فكر كنيم يعني اين افراد سقفي براي ايثار و فداكاري و عمل به دستورات اسلامي در زمينه اهتمام به امور جامعه قائلند اما بر اساس اعتقادات اسلامي هرگز كسي نمي‌تواند اينها را تفكيك كرده و بگويد چند سال به امور جامعه و چند سال ديگر به امور خود مي‌پردازم، چراكه در اسلام آمده است شما اگر به امور جامعه اهتمام نورزيد، نمي‌توانيد خود را مسلمان بدانيد و اين به اين معناست كه شما همواره بايد در بطن جامعه باشيد و در راه مبارزه با ظلم تلاش كنيد و طبيعتا وقتي كسي با ظلم مبارزه كرد، زندگيش دچار تلاطم مي‌شود، بنابراين يك زندگي آرام و اشرافي نمي‌تواند در اعتقادات ديني معنايي براي خواص داشته باشد. سليمي‌نمين با تأكيد بر اينكه خواص در قبال جايگاهشان مسئوليت خطيري دارند، گفت: اين وظيفه سنگيني است كه پروردگار بر گردن همه خواص و افراد آگاه جامعه گذاشته است و نمي‌توان اين رسالت را از دوش برداشت، چراكه رسالت با آگاهي و توانمندي ممزوج است و قابل تفكيك نيست و نمي‌توان گفت كه يك فرد آگاه و داراي بينش مي‌تواند مسئوليت خود را منحصر به يك مقام خاص كند، البته اين يكي از مشكلات جامعه امروز ماست و در صدر اسلام هم بوده كه برخي از خواص به اين دلايل دچار مشكل شدند اما اينكه در حوادث اخير جامعه چه شد كه برخي از خواص به تعبير درست رهبري مردود شدند، مطمنا اتفاقي نيست، البته انسان مي‌تواند در طول عمر خود هميشه موفق بوده باشد و در مسير خير و صلاح قدم بردارد و در يك امتحان مردود شود اما كمتر انسان‌هايي هستند كه يك دفعه دچار انحراف شوند. وي تصريح كرد: عمدتا انحراف به اين صورت است كه ابتدا انسان زاويه كمي با راه درست پيدا مي‌كند و به دليل عدم دقت و خودسازي اين زاويه زياد مي‌شود و اگر زياد متوجه نباشد، در يك‌جا كاملا فاصله گرفتن او از اصول و معيارهاي قابل احترام جامعه روشن مي‌شود، بنابراين برخي از خواص كه ما امروز آنها را مردود مي‌دانيم، در طول زمان زاويه خود را با اصول زياد كرده‌اند، به همين علت است كه در اعتقادات ديني داريم كه همواره بايد خود را مراقبت كنيد تا دچار انحراف نشويد، يعني اينكه اسلام اعتقاد دارد كه لغزش‌ها مي‌تواند آنچنان نامحسوس باشد كه انسان خود هم متوجه نشود و حتي به برخي لغزش‌هايش توجيه كند. مدير دفتر مطالعات و تدوين تاريخ معاصر ايران با بيان اينكه سوابق برجسته موجب اين نخواهد بود كه انسان دچار لغزش نشود، تأكيد كرد: خودسازي و تهذيب نفس براي اين است كه انسان‌هاي برجسته نيز مي‌توانند دچار لغزش شوند و همچنين آموز‌ه‌هاي ديني ما نشان مي‌دهد كه لغزش انسان‌هاي بزرگ، بيشتر و انحرافاتشان كلان‌تر است و مي‌تواند موجب لطماتي به خود، سوابق خدمت‌گزاريشان، ملت و جامعه شوند و جامعه را از وجودشان محروم كند.
يادداشتها و مقالات:
