تاريخ: سه شنبه ۱ آبان ۱۳۸۶
نام نویسنده: مسعودرضائي
در طول ماه مبارك رمضان، شاهد پخش چهار سريال از شبكه‌هاي مختلف سيما بوديم كه توانستند مخاطبان بسياري را به خود جذب كنند. طبيعتاً بديهي است كه در يك قضاوت متعارف، بايد كارنامه صداوسيما را در اين ماه كاملاً موفقيت‌آميز ارزيابي كرد. اما شايسته است براي قضاوت در اين زمينه، نكاتي چند را در نظر داشت:
1- ماه رمضان؛ بهار قرآن و هنگامه حضور در مساجد و برپايي نماز جماعت است. كساني كه اندكي پا به سن گذارده‌اند به خوبي مي‌دانند كه در سال‌هاي ماضي از همان روز نخست ماه رمضان، مساجد حال و هوايي ديگر يافته و شاهد برپايي نمازهاي جماعت باشكوهي بودند. حتي در زمان حاكميت رژيم طاغوت نيز، مساجد علي‌رغم تلاشي كه آن رژيم براي اسلام‌زدايي از كشور داشت، در ماه مبارك رمضان مملو از جمعيت مي‌شد و صفوف نمازهاي جماعت، فشرده و پرتعداد مي‌گشتند و در اين ميان حضور قشر جوان در مسجد و جماعت، كاملاً چشمگير بود.
2- نفس حضور در مسجد داراي چنان اثرات وضعي بر روح و روان آدمي است كه هيچ امر ديگري را نمي‌توان با آن قابل قياس دانست. به همين خاطر است كه چنانچه به منابع و آموزه‌هاي اسلامي بنگريم شايد كمتر موضوع و مسأله‌اي را بتوان يافت كه اهميتي همتراز حضور در مسجد و شركت در نماز جماعت داشته باشد. قاعدتاً در ماه مبارك رمضان كه درهاي رحمت الهي بيش از هر زمان ديگري گشوده مي‌گردد، حضور در مسجد به يقين مي‌تواند آثار و تبعات صد چنداني براي آنان كه توفيق چنين حضوري را مي‌يابند داشته باشد.
3- اگر دو نكته فوق را قبول داشته باشيم، انتظار اين است كه دستگاه‌هاي فرهنگي و تبليغاتي نظام جمهوري اسلامي تمام همت و توانايي خود را به كار بندند تا در ماه مبارك رمضان، مساجد مملو از جمعيت شده و نمازهاي جماعت به باشكوه‌ترين شكل ممكن برگزار گردند. در اين حال صداوسيما با توجه به گستره وسيع مخاطبان خود اين «قابليت» را دارد كه از نقش بسيار مؤثري در اين زمينه برخوردار باشد. اما آيا اين قابليت و استعداد به نحو مطلوب مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد؟
4- چند سالي است كه ساخت و پخش سريال‌هاي متعدد در مبارك رمضان، عمده وقت مردم را در شبهاي اين ماه پر كرده و آنها را مجذوب و مشغول خويش مي‌سازد. اگر اين مسأله را صرفاً در رابطه با سازمان صداوسيما در نظر بگيريم، قطعاً بايد آن را موفقيت بالايي براي اين سازمان به حساب آورد چرا كه توانسته است مخاطبان فراواني را جذب كرده و سوژه‌ها و موضوعات عمدتاً خوب و آموزنده‌اي را نيز در قالب‌هاي مناسب به آنها ارائه دهد. اما اگر افق ديد خود را از يك سازمان خاص بالاتر برده و اين گونه به قضيه بنگريم كه نقش و كاركرد صداوسيما در ارتباط با حضور مردم در مساجد و شركت در جماعات به عنوان برترين و با فضيلت‌ترين اعمال در اين ماه، چه بوده است، آن گاه ملاك ارزيابي ميزان موفقيت كارنامه اين سازمان در ماه خدا، متفاوت خواهد بود.
5- حتي اگر فرض را بر اين بگذاريم كه سريال‌هاي پخش شده در طول ماه رمضان از عالي‌ترين مضامين نيز برخوردار بوده و هيچ نقض و ايرادي نيز بر آنها وارد نباشد، چنانچه تراكم اين سريالها در اين ماه موجب كاسته شدن از تعداد حاضران و نمازگزاران در مساجد شود، نمي‌توان اين كاركرد را مثبت ارزيابي كرد. براستي چه ضرورتي دارد تا ساعات پس از افطار ماه رمضان مملو از سريال و فيلم شود؟ البته در پي انتقاداتي كه صورت گرفت، طي امسال و سال گذشته مسئولان صداوسيما، زمان يك ساعته‌اي را براي مخاطبان خود به منظور اداي فريضه و احياناً شركت در نماز جماعت در نظر گرفتند. اين اقدام هر چند تأثيراتي در پي داشت اما به دلايل گوناگون نمي‌تواند وافي به مقصود باشد. بنابراين شايسته است از تراكم پخش سريالها در اين ماه اجتناب شده و حداكثر به پخش دو سريال، يكي پس از اذان و ديگري در ساعات پاياني شب اكتفا گردد.
6- رويه صداوسيما در پخش سريال‌هاي متعدد در ماه رمضان طي سال‌هاي گذشته، به تدريج ذائقه جامعه ما را به گونه‌اي شكل داده است كه به محض نزديك شدن به اين ماه مبارك، افكار عمومي به شدت متوجه اين‌گونه سريالها مي‌شود و البته تبليغات وسيعي هم كه از سوي صداوسيما در اين باره در آستانه ماه مبارك به راه مي‌افتد، كاملاً به افكار عمومي جامعه، سمت و سو مي‌دهد. اما آيا اين موفقيت است كه در ماه رمضان، تلويزيون جاي مسجد را بگيرد؟ شكي نسيت كه اگر به فرض هيچ سريالي نيز از تلويزيون پخش نشود، قرار نيست كليه مخاطبان اين گونه سريالها راهي مساجد شوند و سخن صاحب اين قلم نيز قطع كامل پخش چنين سريال‌هاي آموزنده‌اي نيست بلكه سخن اينجاست كه آيا براستي تراكم بيش از حد و نامتعارف سريال‌هاي رمضاني كه قاعدتاً فيلم‌ها و سريال‌هاي متداول را نيز در كنار خود دارند، بر ميزان حضور يافتن در مسجد مردم و بويژه قشر جوان كه از قابليت جذب بيشتري به اين سريالها برخوردار است، تأثيرات منفي نگذاشته و نمي‌گذارد؟ شواهد حاكي از مثبت بودن پاسخ اين سئوال است.
7- هنگامي مي‌توان كارنامه صداوسيما در ماه مبارك رمضان را مثبت و موفقيت‌آميز ارزيابي كرد كه مسئولان محترم اين سازمان، در كنار طرح‌ها و برنامه‌هايي كه دنبال مي‌كنند، طرحي را نيز در طول يازده ماه پي بگيرند كه در چارچوب آن، شوق و ذوق حضور در مساجد و شركت در نمازهاي جماعت و تلاوت قرآن در ماه مبارك رمضان در افكار عمومي دامن زده شود و بويژه در طول ماه‌هاي رجب و شعبان فعاليت صداوسيما در اين زمينه اوج بگيرد به نحوي كه افكار عمومي در انتظار و اشتياق فرارسيدن ماه خدا و حضور در مساجد باشد. بنابراين نيكوست حال كه بحمدالله كشورمان از توانايي بالايي در ساخت فيلم و سريال با همت مديران، نويسندگان، كارگردانان و هنرمندان توانمند و كوشا برخوردار شده است، به جاي پخش چندين سريال در طول ماه رمضان، سريال‌هاي متعددي براي طول سال با هدف آماده‌سازي جامعه به منظور بهره‌گيري بيشتر از ماه رمضان و علي‌الخصوص توجه به مساجد و جماعات در اين ماه، تهيه و پخش گردد. لذا بايد گفت موفقيت صداوسيما در اين نيست كه با تراكم پخش سريال‌هاي جذاب در ماه رمضان، زمينه‌هاي كاهش حضور در مساجد و جماعت را فراهم آورد بلكه ملاك توفيق صداوسيما آن است كه شاهد هجوم مردم به مساجد و برگزاري نمازهاي جماعت باشكوه در ماه رمضان به واسطه تلاش‌هاي اين سازمان در طول سال باشيم.
يادداشتها و مقالات:
